Rau nhíp (lá bép) – “Bột ngọt” của rừng
Vào đầu mùa mưa, rừng Việt Nam lại xuất hiện một loại rau đặc biệt, đó chính là rau Nhíp – hay còn gọi là lá Bép, loại lá rừng đặc sản. Rau Nhíp được gọi nhiều tên như lá thịt gà, lá bột ngọt, bởi chỉ cần muối và nước, bạn có thể chế biến nhiều món ăn tốt cho sức khỏe.
Khi nấu chín, lá rau Nhíp có vị dẻo, ngọt và bùi. Không chỉ thơm ngon, rau Nhíp còn cung cấp nhiều năng lượng. Ngoài việc sử dụng để nấu canh “thụt”, rau Nhíp còn được biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như rau Nhíp xào với thịt bò, lòng gà, nấu lẩu hoặc canh với cá, tôm…
Ở bài viết này, chúng ta tập trung vào công dụng của loại cây đặc biệt này.
Đầu tiên về vị thuốc của lá:
- Năm 1955, Masilungan và những đồng nghiệp đã phát hiện chất chiết trong lá cây Nhíp có chứa các chất kháng sinh.
- Gần đây, cây Nhíp được xem là cây giàu các hợp chất hoạt động sinh hóa nhóm stilbenoid, bao gồm chất resveratrol – một chất phenol tự nhiên và chất phytoalexin (sản xuất khi cây bị tác nhân gây bệnh tấn công). Đây là những hợp chất dimer kết hợp bởi hai phân tử cùng loại bởi nối cộng hóa trị.
- Một ví dụ về một stilbenoid là resveratrol, có nhiều lợi ích sức khỏe. Chất resveratrol trong cây Nhíp cũng tương tự như ở cây nho. Đây là kết quả được công bố tại Hội nghị XXIII quốc tế về polyphenol, Canada, vào năm 2006.
- Trong các thí nghiệm trên chuột, resveratrol đã được báo cáo có khả năng chống ung thư, chống viêm, hạ đường huyết và có lợi cho tim mạch.
- Trong một thử nghiệm trên con người với liều cao resveratrol, lượng đường trong máu đã giảm đáng kể.
- Chất resveratrol cũng có tính kháng khuẩn và chống oxy hóa, được sử dụng như một chất bảo quản thực phẩm. Loài cây này có thể được ứng dụng trong ngành công nghiệp thực phẩm mà không cần sử dụng hóa chất tổng hợp.
- Ngoài ra, còn có bốn chất oligomers stilbene mới và năm chất stilbenoids khác được phân lập từ cây Nhíp.
Ngoài ra, cây rau Nhíp còn có những công dụng khác như:
- Hạt rang lên ăn giống như lạc (đậu phộng).
- Vỏ cây có sợi rất dai, chịu được nước biển, nên được dùng làm dây thừng và lưới đánh cá.
- Gỗ xấu, ít giá trị, được sử dụng để sản xuất bột giấy ở Indonesia, Malaysia và Hồng Kông.
- Ở Indonesia, người dân dùng gỗ đốt để xông khói để đuổi muỗi.
Đôi điều về cây rau Nhíp ở Việt Nam:
- Cây rau Nhíp đã được sử dụng làm rau từ lâu bởi người dân tộc thiểu số sống trong vùng có loài cây này mọc tự nhiên trong rừng.
- Đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên thường sử dụng rau Nhíp làm rau ăn, dạng xào hoặc nấu canh với cá suối…
- Hằng năm, sau khoảng 5-6 trận mưa đầu mùa, cây rau Nhíp trở nên ngon nhất. Lúc này, đọt mầm bung nở, rau tươi mát nhất. Đồng bào dân tộc thường vào rừng hái rau Nhíp, và đó cũng là lúc lá có vị ngọt hơn tất cả mọi thời điểm.
- Cây rau Nhíp trở nên nổi tiếng trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Bộ đội Việt Nam sống trong chiến khu thiếu lương thực phải ăn rau rừng để sống qua thời kỳ chiến tranh khốc liệt.
- Trong quyển “Những kỷ niệm ở rừng miền Đông” của Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, có kể lại câu chuyện về một đơn vị bộ đội bị lạc rừng. Hết lương thực, hàng trăm người phải ăn lá cây rừng trong một tuần. Đó là những lá rừng có vị ngọt thanh và ngon miệng. Mãi sau này, nhiều người mới biết đó là cây rau Nhíp.
- Để giúp bộ đội Trường Sơn tìm thức ăn khi thiếu lương thực, Nhà Xuất bản Quân đội nhân dân đã in ấn sách về rau rừng. Sách này mô tả hàng trăm loại rau rừng, củ, quả và nấm rừng ăn được, kèm theo hình ảnh mẫu. Đây là nguồn thông tin để bộ đội tìm và nấu nướng khi gặp rau trong rừng, trong đó có cây rau Nhíp.
- Rau Nhíp phổ biến ở nhiều vùng ở Lâm Đồng như xã Đinh Trang Thượng, Đinh Trang Hòa của huyện Di Linh, xã Madagui của huyện Đạ Huoai và nhiều nơi khác.
Cuối cùng, rau Nhíp cũng là một trong những đặc sản của team Odo khi các bạn tham gia cung Đamri hoặc Lubu.
-Kỹ sư Hồ Đình Hải (Theo Cây thuốc Việt Nam), Odo team sưu tầm và tổng hợp
