Trồng và chăm sóc cây dổi: Lợi ích kép từ gỗ và hạt

Cây dổi, hay còn được gọi là giổi, phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền núi Tây Bắc và khu vực Tây Nguyên của Việt Nam. Loài cây này không chỉ mang lại lợi ích từ việc thu gỗ mà còn từ việc thu hạt. Cả gỗ và hạt dổi đều có giá trị kinh tế cao. Với quy trình kĩ thuật trồng và chăm sóc cây dổi lấy hạt, lấy gỗ đúng cách, người trồng có thể thu được giá trị kinh tế cao. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về quy trình này.

Cây dổi và lợi ích của nó

Cây dổi thuộc loại cây gỗ lớn, thường được trồng trong rừng. Khi trưởng thành, cây dổi có thể cao hơn 30m và có đường kính thân cây lên đến hơn 1m. Thân cây dổi thẳng tắp, tròn đều, và phân cành cao.

Gỗ của cây dổi có mùi thơm đặc biệt, thớ gỗ mịn, vàng, vân gỗ đẹp, sắc nét. Gỗ dổi cũng nhẹ và bền, không bị mối mọt và không bị cong vênh, do đó có giá trị kinh tế cao. Người dân thường sử dụng gỗ dổi để làm nhà (nhà gỗ), sàn gỗ, đồ nội thất và các sản phẩm mỹ nghệ khác.

Ngoài việc lấy gỗ, đồng bào dân tộc Mường ở đây còn sử dụng hạt dổi như một loại gia vị và thuốc chữa bệnh.

Thời vụ trồng và chuẩn bị cây dổi giống

Cây dổi thường được trồng vào vụ Xuân hoặc đầu vụ Hè từ tháng 3-6 ở các tỉnh miền Bắc, tháng 10-11 ở vùng Bắc Trung bộ, và tháng 6-8 ở vùng Đông Nam bộ, duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên.

Hiện nay trên thị trường có 2 loại cây dổi giống phổ biến: cây dổi thực sinh và cây dổi ghép. Cả hai loại cây này đều có sức sống khỏe, ít sâu bệnh và phù hợp với nhiều địa hình và khí hậu khác nhau.

Cây dổi thực sinh được ươm từ hạt và có thể ra hoa đậu quả sau 6-8 năm trồng. Tỷ lệ đậu quả đạt khoảng 95-98%, và tuổi thọ cây có thể lên đến vài trăm năm. Cây dổi ghép là cây có gốc thực sinh được ghép mắt từ những cây đã sai quả, và chỉ cần trồng 2,5 đến 3 năm là có thể thu quả. Với cây dổi ghép, tỷ lệ đậu quả là 100%, nhưng chiều cao của cây chỉ khoảng 5-7m nên thu được ít gỗ. Tuổi thọ cây dổi ghép từ 25-30 năm.

Chuẩn bị đất trồng và kỹ thuật trồng

Cây dổi xanh thích nhiệt độ không khí trung bình từ 20 đến 25 độ C và lượng mưa trung bình từ 1500-2500mm mỗi năm.

Giới xanh ưa đất sâu ẩm, tốt, thoát nước. Cây này thường mọc trên nhiều loại đất như feralit phát triển trên gnai, micasit, phiến thạch sét, phiến thạch mica, macma axit. Ngoài ra, cây dổi thường sống hỗn giao với các loài cây khác như lim xẹt, ràng ràng mít, re, ngát ở miền Bắc hoặc với xoay, thông nàng, trám, vạng, giẻ ở Tây Nguyên.

Kỹ thuật trồng cây dổi phù hợp với những khu rừng nghèo dinh dưỡng, khu rừng non mới phục hồi hoặc rừng thiếu tái sinh. Có thể trồng cây dổi theo băng phù hợp với địa hình có độ dốc lớn hơn 15 độ hoặc theo hướng Đông-Tây. Hố trồng cây có kích thước 40x40x40 cm cần được đào trước khi trồng 1 tháng và lấp hố trước khi trồng 10-15 ngày. Cách nhau 4m trên mỗi băng trồng 1 hàng cây.

Chăm sóc cây dổi

Trong quá trình chăm sóc cây dổi, cần phát quang thực bì, cỏ dại và dây leo xâm lấn sau khi trồng khoảng 3 tháng trong năm thứ nhất. Kết hợp với việc làm cỏ, cần xới đất xung quanh gốc cây khoảng 1m.

Trong năm thứ hai, cần chăm sóc cây dổi 3 lần. Vào vụ Xuân, cần phát cây leo bụi; đầu mùa mưa, vun gốc trong phạm vi 1m và bón phân NPK(5:10:3) lượng bón 200g/cây; cuối mùa mưa, phát quang thực bì dây leo và cây bụi.

Trong năm thứ ba, cây dổi cần chăm sóc 2 lần. Lần đầu vào vụ đầu Xuân, cần phát quang thực bì dây leo và cây bụi xâm lấn. Lần thứ hai làm những việc trên kết hợp xới gốc và bón NPK.

Từ năm thứ 4, chỉ cần chăm sóc cây dổi mỗi năm 1 lần, bao gồm phát dây leo và cây bụi, bỏ cây sâu bệnh, chặt bỏ những cây tán lớn không mục đích.

Phòng trừ sâu bệnh và thu hoạch

Cây dổi thường gặp hai loại sâu hại: sâu đục nõn và sâu ăn lá. Cách phòng trừ hiệu quả nhất là kiểm tra và bắt sâu vào buổi sáng hoặc sử dụng hoá chất thông thường.

Để thu quả dổi, có thể nhặt quả quanh gốc hoặc dùng sào chọc cho quả rụng xuống. Quả sau đó được phơi khô và hạt được tách ra và bảo quản ở nơi khô ráo. Trước khi sử dụng, hạt dổi cần được rang chín và xay nhỏ.

Với quy trình trồng và chăm sóc cây dổi lấy hạt, lấy gỗ đúng cách, người trồng có thể thu được lợi ích kép từ cây này. Hãy thử trồng cây dổi và trải nghiệm những giá trị kinh tế và sức khỏe mà nó mang lại.